Er was eens…. Een college van burgemeester en wethouders die een omgevingsvergunning verleende om af te mogen wijken van het bestemmingsplan. Het ging om 44 tijdelijke woningen op een bedrijventerrein waar bedrijven van categorie 3.2 toegestaan waren. In het besluit, waarin bepaald werd dat die omgevingsvergunning verleend zou worden, stond niet veel meer dan DAT het verantwoord was om af te wijken van normen voor parkeren, verkeersveiligheid, geluidsemissies, externe veiligheid etc. Ja, er was inderdaad één zin gewijd aan de reden dat het verantwoord zou zijn: voor deze situatie werd immers maar voor een periode van 3 jaar toestemming verleend.
Twaalf ondernemers, die de komst van deze tijdelijke woningen niet konden waarderen, stapten naar de gemeentelijke bezwarencommissie. En ook naar de voorzieningenrechter. Tot grote verbazing van de gemeentelijke vertegenwoordigers werd de gehele omgevingsvergunning geschorst (Rechtbank Den Haag, ECLI:NL:RBDHA:2023:14024). Met de duidelijke boodschap: ga eerst onderzoeken uitvoeren, want de belangen van de ondernemers zijn nog niet afgewogen. En dan zou je wellicht, eventueel, in bijzondere situaties, kunnen afwijken van normen, maar, let op: dat mag niet zomaar, dat moet je dan wel goed motiveren! Op het moment van schrijven van deze column is de bezwarenprocedure nog niet afgerond.
Deze zaak heeft me doen terugdenken aan talloze andere dossiers, die ik in de loop van mijn werkende leven sinds 1991 op mijn bureau heb gehad. De algemene beginselen van behoorlijk bestuur, zoals die ooit als ongeschreven rechtsbeginselen verzameld waren in het rapport ‘ABAR’ (‘algemene beginselen van administratief recht’), het rapport dat behoorde tot de verplichte literatuur in mijn studie rechten in de jaren tachtig, zijn in 1994 -toch ook al bijna dertig jaar geleden!- in de Algemene wet bestuursrecht beland. En het valt mij -als oud-ambtenaar- op, dat vooral de schending van de beginselen van zorgvuldigheid en motivering vrijwel altijd terugkomt in de bezwaar- en beroepschriften die ik schrijf voor mijn cliënten. En ja, vaak terecht en dan leidt dat dus tot een gegrond beroep en/of een toegewezen verzoek om voorlopige voorziening. Omdat de dossiers op mijn bureau alleen maar gaan over het omgevingsrecht, leek het mij goed om dit toch maar eens nadrukkelijk te benoemen in deze nieuwsbrief. Niet zozeer omdat het ‘nieuws’ is. Maar wel omdat gebreken in zorgvuldigheid en motivering de laatste jaren steeds meer lijken voor te komen in genomen besluiten. Terwijl het naar mijn gevoel juist zo makkelijk is om die verwijten te voorkómen.
Een paar andere willekeurige voorbeelden:
- Een bestemmingsplan, waarin de voorschriften niet regelen wat ze beogen te regelen en dus tijdens de beroepsprocedure alsnog moeten worden aangepast (sterker nog: dat een gespecialiseerd advocaat van een groot kantoor namens het gemeentebestuur concreet voorstelt hoe de planregel eigenlijk zou moeten worden geformuleerd);
- Een last onder dwangsom, waarbij het bevoegd gezag niet heeft gekeken naar wie de normadressaat was in de overtreden wettelijke bepaling en daarom een nieuw besluit moest nemen;
- Een voornemen om een maatwerkvoorschrift op te leggen, waarbij het bevoegd gezag niet gekeken heeft naar de clausuleringen die in de wettelijke mogelijkheden verdisconteerd zijn en uiteindelijk het maatwerkvoorschrift maar heeft laten varen omdat de mogelijkheden niet de ruimte boden die het bevoegd gezag graag gezien had;
- Een invorderingsbesluit, waarbij niet bedacht is dat er ook bewijs moet zijn van de overtreding, maar dat dan toch vastgesteld wordt (met, uiteraard, bezwaar tot gevolg, want de overtreding heeft zich niet voorgedaan en dus kan die per definitie niet bewezen worden).
Voor degenen die als ambtenaar werken voor bestuursorganen, is dit een essentiële notie. Ook, en misschien wel juist, als inhoudelijke wetgeving verandert (denk aan de Omgevingswet), dan is het van het allergrootste belang om aan de geadresseerde ondernemers en burgers uit te kunnen leggen waaróm je een omgevingsvergunning verleent, waar zij last van hebben, of waaróm je een last onder dwangsom oplegt wegens overtreding van een algemene regel, waardoor zij het risico lopen op het moeten betalen van een verbeurde dwangsom.
Nieuwe ronde, nieuwe kansen! Lees de wettelijke bepalingen altijd, ook al denk je die uit je hoofd te kennen, controleer daarnaast het precieze feitencomplex en leg het uit, mensen. Leg het uit. Motiveer, onderbouw en strijd met je feit!
Minou Woestenenk
Advocaat omgevingsrecht
bron: Omgevingswet Nieuws Online, Wolters Kluwer, november 2023.
Recente reacties